Tržišta kapitala

Linkovi:  Osnovni termini  Pravni okvir  Kako je berza organizovana  Glavni učesnici na tržištu  Trgovanje na berzi  Prednosti i nedostaci investiranja na tržištima kapitala  Tržišni indikatori  Finansijski izvještaji  Predviđanje budućih trendova  Istorijske informacije o padovima i krizama na tržištu  Pregled sadašnje ekonomske situacije u BiH  Korisni linkovi

Finansijsko tržište je mjesto na kom se trguje finansijskim instrumentima i na kom se susreću ponuda i potražnja za finansijskim instrumentima. Finansijsko tržište je dio finansijskog sistema. To podrazumijeva niz finansijskih institucija i instrumenata koji posreduju između učesnika s finansijskim viškom i onih s finansijskim manjkom (tj. onih kojima je potrebno finansiranje).

U svakom ekonomskom sistemu, prva grupa obuhvata javnost, ili štediše, koji svoj višak finansijskih resursa stavljaju na raspolaganje ili ga investiraju u finansijske institucije i instrumente. Druga grupa, ili učesnici s finansijskim manjkom, prodaju finansijske instrumente ili se zadužuju kod finansijskih institucija kako bi stekli finansijske resurse koji su im neophodni da bi nastavili poslovanje ili proširili proizvodnju.

Finansijsko tržište čine tržišta kapitala i tržišta novca. Tržišta kapitala su ona na kojima postoje dugoročni finansijski instrumenti, tj. instrumenti čije je dospijeće neodređeno ili se njima trguje barem jednu godinu dana. Na tržištima novca se trguje vrijednosnim papirima čije dospijeće je manje od godinu dana.

Tokom vremena, finansijska tržišta su postala glavni izvor finansiranja razvoja ekonomskih sektora. Glavni razlog za to je što finansiranje preko tržišta kapitala ne podrazumijeva nove fiksne troškove i dugoročno dospijeće ili dospijeće uopšte. Na ovaj način, kompanije mogu imati pristup svježem kapitalu i poboljšati svoju stabilnost i kreditni rejting.

Finansijsko posredovanje se najviše odvija preko banaka i finansijskih tržišta. Novi globalni trendovi deregulacije i internacionalizacije su podstakli razvoj finansijskih tržišta, institucija, a naročito tržišta kapitala. Nebankarske finansijske institucije i finansijska tržišta postaju sve više značajna i globalni finansijski sistem se podijelio u tom smislu. Shodno tome, globalni finansijski sistem se trenutno ogleda u dva modela finansijskog sistema: "anglosaksonski" i "kontinentalni".

Anglosaksonski finansijski sistem naglašava finansijska tržišta i nebankarske finansijske institucije na štetu banaka. U proteklih dvadeset godina desio se značajan razvoj finansijskih tržišta i instrumenata unutar ovog sistema, koji se smatra najrazvijenijim u svijetu.

Kontinentalni model pridaje manje značaja finansijskim tržištima i finansijskim instrumentima, što za posljedicu ima veću ulogu za banke, koje su krucijalne finansijske institucije sistema. U kontinentalnom sistemu, banke su univerzalnog tipa - finansijski supermarketi koji nude cijeli dijapazon usluga, uključujući usluge finansijskog tržišta (emitovanje i prodaju vrijednosnih papira, finansiranje i finansijsko upravljanje).

Finansijski sistem BiH generalno slijedi kontinentalni model, u kom banke imaju vodeću ulogu i u kom su finansijska tržišta i instrumenti manje razvijeni.

Finansijsko tržište BiH ima tržište kapitala, ali nema razvijeno tržište novca. Instrumenti finansijskog tržišta su relativno nerazvijeni (bez ijednog inovativnog instrumenta).

Tržište kapitala BiH je organizovano i regulisano na dva tržišta kapitala, od kojih je jedno u Federaciji BiH, a drugo u RS. Vrijednosnim papirima se takođe trguje na dvije berze, SASE (sarajevska berza) i BLSE (banjalučka berza).