Tržišta kapitala: Tržišni indikatori

Tržišni indikator je promjena u tržišnoj kapitalizaciji u poređenju s vrijednošću izračunatom po zatvaranju tržišta prethodnog dana trgovanja. Algoritam za izračunavanje indikatora ignoriše promjene u tržišnoj kapitalizaciji usljed uključenja ili isključenja vrijednosnih papira u sistem trgovanja prethodnog dana trgovanja. Berzanski indeksi su veoma bitni indikatori na tržištima kapitala. To su indeksi cijena dionica koje su emitovala preduzeća čijim dionicama se trguje na berzi. Indeksi pokazuju odnos ponude i potražnje dionica za dati dan. Ako cijene dionica rastu (potražnja je veća), to će imati pozitivne efekte na berzanski indeks - indeks raste, i obrnuto.

Postoji nekoliko indeksa na berzama BiH, od kojih su najvažniji indeksi Sarajevske berze (SASE) SASX-10, SASX-30 i BIFX, i indeksi Banjalučke berze (BLSE) BIRS, ERS10, FIRS.

Sarajevska berza 10 - SASX-10 je referentni indeks koji prati trendove cijena za vodećih deset kompanija na tržištu (bez investicionih fondova) mjereno tržišnom kapitalizacijom i frekvencijom trgovanja. SASX je cjenovni ponderisani indeks, pri čemu se tržišna kapitalizacija emitenta koristi kao ponder. Nijedno učešće pojedinačnog emitenta ne može biti veće od 20%. Bazni datum indeksa je 31.12.2004. Bazna vrijednost indeksa u to vrijeme je bila 1.000,00 indeksnih poena.

Indeks Sarajevske berze 30 - SASX-30 je cjenovni indeks, tj. plaćene dividende se ne uzimaju u obzir u izračunavanju indeksa. To je takođe referentni indeks koji ima namjenu da omogući investitorima i analitičarima da procijene generalne trendove na najlikvidnijem dijelu slobodnog tržišta na SASE - berzi vrijednosnih papira. SASX-30 je jednako ponderisan indeks, gdje svaki učesnik ima isti uticaj na trend indeksa, bez obzira na tržišnu kapitalizaciju individualnog emitenta. SASX-30 uključuje samo simbole emitenata koji su uključeni u primarno slobodno tržište. Bazna vrijednost indeksa SASX-30 je 1.000,00 indeksnih poena. Bazni datum indeksa je 31. 3. 2009.

Indeks bosanskog investicionog fonda - BIFX je referentni indeks SASE koji prati trendove cijena investicionih fondova koji su uključeni na SASE tržište. BIFX je cjenovni ponderisani indeks gdje se tržišna kapitalizacija fonda koristi kao ponder. Maksimalno učešće pojedinačnog fonda nije ograničeno. Bazni datum indeksa je    28. 5. 2002. Bazna vrijednost indeksa u to vrijeme je bila 1.000,00 indeksnih poena.

Vrši se redovna polugodišnja revizija indeksa koja treba biti implementirana prvog dana trgovanja, u skladu s novim sastavom na primarnom slobodnom tržištu.

Berzanski indeks RS-a - BIRS je, takođe, cjenovni indeks, tj. plaćene dividende se ne uzimaju u obzir pri izračunavanju indeksa. BIRS je takođe ponderisani indeks, određen tržišnom kapitalizacijom emitenta. Tržišna kapitalizacija uključuje obične dionice kojima se trguje u javnosti [1]. Učešće pojedinačnog emitenta ili više povezanih emitenata ne može biti veće od 20%. BIRS može uključivati dionice od pet do trideset emitenata. Može uključivati dionice emitenata koji zadovoljavaju opšte uslove za uključenje, osim investicionih fondova. Bazni datum indeksa je 1. 5. 2004. a njegova bazna vrijednost je bila 1.000,00 indeksnih poena.

Indeks Elektroprivrede Republike Srpske - ERS 10 - je još jedan cjenovni indeks. To je, takođe, ponderisani indeks, određen tržišnom kapitalizacijom emitenta.  Uključuje deset preduzeća, tj. pet za snabdijevanje električnom energijom, tri hidroelektrane i dva rudnika i termoelektrane. Bazna vrijednost indeksa ERS 10 je 1.000,00 indeksnih poena, a bazni datum je 1. 1. 2006.

Indeks investicionih fondova RS-a - FIRS je ponderisani indeks, a ponderi su određeni tržišnom kapitalizacijom. To je, takođe, cjenovni indeks. Broj investicionih fondova čije su dionice uključene u FIRS zavisi od broja investicionih fondova  čije su dionice uključene na zvaničnoj berzi i od zadovoljavanja uslova FIRS-a. Bazni datum indeksa je 1. 8. 2004. Njegova bazna vrijednost je 1.000,00 indeksnih poena.

Redovne revizije se vrše dva puta godišnje na BLSE, zadnjeg dana treće sedmice u maju i novembru. Revizija se vrši na osnovu podataka o berzanskom trgovanju za šestomjesečni period koji se završava posljednjeg dana mjeseca koji prethodi reviziji.
 

[1] Prim.prev. free-floated shares predstavljaju dionice u javnosti. Prilikom utvrđivanja free floata, prema pravilima Banjalučke berze ne uzimaju se u obzir dionice u vlasništvu uprave emitenta i dionice u vlasništvu onih koji imaju više od 10% dionica određene klase.